سیاست نامه امام علی(ع)

این کتاب، بخشی از دانش نامه امیر المؤمنین(ع) است که پیش از انتشار آن، آماده سازی و منتشر شده است. مؤلّف کوشیده است با بهره گرفتن از آثار حدیثی و تاریخی به ویژه نهج البلاغه و شرح های آن، آنچه را مربوط به روش امام علی(ع) در موضع گیری و رفتارهای سیاسی بوده است گردآوری و در پاره ای موارد، تحلیل کند.

کتاب از یک درآمد و این فصل ها تشکیل یافته است: بیعت نور، اصلاحات علوی، سیاست های اداری، سیاست های فرهنگی، سیاست های اقتصادی، سیاست های اجتماعی، سیاست های قضایی، سیاست های امنیتی، سیاست های جنگی و سیاست های حکومتی.

ترجمه ها:

سیاست نامه امام علی(ع) ، محمّد محمّدی ری شهری، قم: دارالحدیث، چاپ دوم (ویرایش دوم)، ۱۳۹۰ ش، وزیری، ۴۶۰ ص، فارسی؛

Imam ali and political leadership، ترجمه سیاست نامه امام علی(ع)، محمّد محمّدی ری شهری، ترجمه: احمد رضوانی، قم: دارالحدیث، چاپ اوّل، ۲۰۱۰ م، وزیری، ۶۱۱ ص، انگلیسی.

سخن مترجم

شخصيّت والاى امير مؤمنان عليه السلام و انديشه هاى بلند و سيره خدايى او را ، مسلمانان و بسيارى از انديشمندان ديگر اديان ، به اجمال مى شناسند . آنچه بر جاى مانده است و شايسته است پژوهشگران بدان رو كنند ، ژرفكاوى در درياى بى كرانه شخصيّت و سيره او و عمق پيمايى در وادى هاى گسترده انديشه و دانش اوست ، تا برپايه دستْ مايه ها و رهاوردها ، از يك سو بتوان انديشه هاى وى را مدوّن و منسجم كرد ، و از ديگر سو به راهبردهاى عملى در عرصه زندگى فردى و اجتماعى دست يافت .

سياست نامه امام على عليه السلام ، گامى كوچك است كه با گردآورى و تنظيم متون حديثى و تاريخى و تحليل اجمالى آنها ، زمينه تدوين انديشه سياسى و سياست عملى امام على عليه السلام را فراهم مى كند . مرورى كوتاه بر متون ياد شده ، نشان مى دهد كه : عدالت ، صداقت ، احقاق حقوق ، حُرمت نهادن به انسان ، تأمين معاش و فراهم آوردن رفاه عمومى ، امنيّت ، ترويج و گسترش معنويت و ... اصول اساسى در مكتب علوى اند، كه ساختار حكومت و اقتدار حاكميت، بايد در برابر آنها انعطاف پذير باشد ، و امانت بودن حكومت ، تنها با توجه به آنها معنا مى يابد .

اينك ترجمه فارسى اين مجموعه ، تقديم فارسى زبانان و دوستداران فرهنگ اهل بيت عليهم السلام مى گردد ، تا آنان نيز در چشيدن شيرينى هاى سخن امام على عليه السلام و التذاذ از زيبايى هاى انديشه او سهيم شوند .

درباره ترجمه

سياست نامه امام على عليه السلام ، ترجمه جلد چهارم از موسوعة الامام على عليه السلام فى الكتاب والسنة والتاريخ است . در ترجمه اين كتاب ، تلاش شد تا با حفظ روانىِ برگردان فارسى ، از ساختار جمله هاى عربى خارج نشويم؛ گرچه كارى بس دشوار بود؛ بويژه كه در اين مجموعه ، متن هاى بسيار متفاوتى از قبيل : نهج البلاغة ، تاريخ طبرى ، الكامل ، تاريخ يعقوبى ، و ... گرد آمده اند كه هريك را شيوه نگارشِ ويژه اى است و به دوره اى از ادبيات نگارشى ، وابسته .

همچنين ، سعى بر آن بود كه ترجمه هاى در دسترسِ اين متون ، منظور نظر قرار گيرند و از آنها بهره گرفته شود؛ و بايد ياد كرد كه در ترجمه آيات قرآن ، از ترجمه استاد محمد مهدى فولادوند ، بهره فراوان برده ايم و در برگردان فارسىِ نهج البلاغة و غرر الحكم ، ترجمه هاى دكتر سيدجعفر شهيدى و آقاجمال خوانسارى ، مورد توجه بيشتر بوده است .

با اين همه ، دعواى درستى و بى نقصى در ميان نيست و خُرده گيرى هاى دوستداران فرهنگ و ادب را به ديده منّت داريم .

مهدى مهريزى

يكم بهمن 1379

25 شوال 1421

سخنى با خواننده

سياست نامه ، كارآمدترين بخش موسوعة الإمام علىّ بن أبى طالب عليه السلام ، براى كشوردارى و ارجمندترين سرمايه براى ساماندهى تمدّن اصيل اسلامى در جامعه امروز بشر است.

سياست نامه امام على عليه السلام ، در واقع ، سياست نامه حاكميت ارزش هاى انسانى است . از اين رو ، نه تنها براى جهان اسلام و سياستمداران اسلامى ، بلكه براى همه كسانى كه از حاكميت زور و زر و تزوير با نام هاى گوناگونْ رنج مى برند و تشنه حكومت ارزش ها (و در رأس آنها : عدالت) هستند ، بسى مفيد و آموزنده است و به همين دليل ، اين بخش از موسوعه ، پيش از بخش هاى ديگر ، ترجمه شد و به صورت مستقل در اختيار علاقه مندان قرار گرفت .

پيش از مطالعه اين كتاب ، توجّه خوانندگان گرامى را به چند نكته جلب مى كنم :

1 . سياست نامه ، برگردان كامل متنِ جلد چهارم موسوعة الامام على عليه السلام به فارسى است كه براى استفاده بيشتر علاقه مندان به متون حديثى و تاريخى ، متن عربى كتاب ، در كنار ترجمه فارسى قرار گرفته است .

2 . درآمد سياست نامه ، مشروح تر از درآمد جلد چهارم موسوعه است و افزون

بر نكات جديد ، شامل تحليلى در زمينه تبيين علل تنها ماندن امام على عليه السلام در اواخر حكومت و دلايل عدم تداوم حكومت علوى با توجه به سياست هاى كارآمد آن حضرت است. [1]

3 . آنچه در درآمدِ سياست نامه آمده ، جمع بندى سياست هاى علوى است و براى آشنايى كامل با سياست هاى امام على عليه السلام در زمينه هاى گوناگون ، مراجعه به متن كتاب ، به ترتيب عناوين سياست ها، ضرورى است .

4 . نشانى هاى پاورقىِ «درآمد» ، تنها بخشى از منابع مورد استناد در سياست نامه است. براى آشنايى با ساير منابع ، مراجعه به متن كتاب ، لازم است.

5 . همچنين در ارجاعات ، هر جا به «بخشْ» نشانى داده شده است، مقصود، بخش هاى موسوعة الامام على عليه السلام است .

در پايان ، از همه همكاران ارجمند و دست اندركاران تأليف موسوعة الامام على بن أبى طالب عليه السلام ، بويژه از دو فاضل گران قدر ، آقايان سيدمحمدكاظم طباطبايى و سيدمحمود طباطبايى نژاد و نيز از استاد ارجمند آقاى محمدعلى مهدوى راد - كه ساماندهى تحليل هاى آن را پذيرفتند - و همچنين استاد بزرگوار ، آقاى مهدى مهريزى ، رئيس مركز تحقيقات دار الحديث كه كار ترجمه متن سياست نامه را بر عهده داشته اند، صميمانه سپاسگزارم و براى همگى از خداوند منّان ، پاداشى در خور فضل او و كرامت مولاى متّقيان ، مسئلت دارم . ربّنا تقبّل منّا إنّك أنت السّميع العليم.

محمّد محمّدى رى شهرى

2 بهمن 1379

26 شوّال 1421