معانی تقوای کامل ، هدایت قرآنی و هدایت ربانی است

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) در ادامه تفسیر آیات نخست سوره بقره که امروز در حوزه علمیه آستان مقدس برگزار شد گفت :
«در آیات سوم و چهارم سوره بقره ، مجموعاً پنج ویژگی برای متقیان ذکر شده است :

1 ـ ایمان به غیب ،2 ـ اقامة نماز ، 3 ـ انفاق ، 4 ـ ایمان به قرآن و سایر کتب آسمانی ، 5 ـ یقین به آخرت

ولی در قرآن در آیاتی دیگر ویژگیهای اعتقادی ، اخلاقی و عملی فراوانی برای اهل تقوا ذکر کرده است .

برای نمونه در آیه 177 سورة بقره ، هفده ویژگی برای اهل تقوا ذکر شده است ، همچنین ده­ها ویژگی در روایات برای متقیان بیان شده است .»

وی افزود : با تأمل در این آیات و روایات و آنچه در معنای تقوا و مراتب آن بیان شد ، به دو نکته مهم می توان دست یافت :

1 ـ تقوای کامل به معنای انجام تمام واجبات و مستحبات و اجتناب از همة محرمات و مکروهات است .

2 ـ ذکر شماری از خصوصیات متقیان در یک آیه و یا یک روایت ، برای نمونه و به تناسب موضوع بحث و یا مقضای حال مخاطب است .

آیت الله ری شهری در آغاز تفسیر آیة پنجم از سورة بقره گفت : در این آیه حکمت ضرورت تقوا ، ایمان و اقامة نماز و انفاق بیان شده ، و آن عبارت است از هدایت ربانی و فلاح و کامیابی .

رئیس مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث افزود :
مقصود از هدایت ربانی ، هدایت ویژة ربوبی است که اهل تقوا را به مقصد آفرینش خود می رساند .

به عبارت دیگر : هدایت قرآنی اعم از هدایت تشریعی و پاداشی است ، اما هدایت ربّانی هدایت پاداشی برای کسانی است که هدایت تشریعی همگانی را به کار بسته اند .

این مفسر قرآن کریم در ادامة تفسیر آیه یادشده گفت : هدایت ربانی دو نقش سرنوشت ساز در تکامل معنوی انسان دارد : یکی شرح صدر و دیگری فلاح .

وی در پایان خاطرنشان کرد :
نخستین شرط پذیرش هدایت الهی و عمل به آن ، آمادگی روانی برای پذیرش سخن حق است ، هدایت ربانی موجب بازشدن دریچه­های دل برای شنیدن حق و پذیرش عملی آن است که متناسب با مراتب مختلف تقوا ، آلودگی های روحی از انسان دور می شود و زمینه برای شرح صدر فراهم می گردد ، و شرح صدر زمینه ساز فلاح و کامیابی است که در جلسه آینده توضیح خواهیم داد .