721 - اهمیت جهاد علمی

وَ اجعَلني... مِن أدلّةِ الرَّشادِ‌.[1]

در تبیین این درخواست که مرا از راهنمایان مردم به راهِ درست زندگی، یعنی راه رسیدن به مقصد انسانیت، قرار ده! اشاره شده که راهنمای رشاد بودن، فضیلتی است که ارزش آن بیشتر از ریخته شدن خون شهید در راه خداست.

در تبیین چرایی این مطلب، توجه به این نکته لازم است که مسلمانان باید در دو جبهه بجنگند: یکی جبهه جنگ با دشمنِ خارجی است، یکی جبهه نبرد با دشمنان داخلی. به سخن دیگر، علاوه بر جهاد نظامی، باید در برابر شبیخون‌های فرهنگی نیز مبارزه کنیم. به همین جهت است که قرآن کریم در آیه 122 سوره توبه در مقام توبیخ می‌فرماید:

﴿وَ ما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ﴾.[2]

و شايسته نيست مؤمنان، همگى رهسپار [جهاد یا آموختن دانش] شوند. پس چرا از هر فرقه‌اى از آنان، دسته‌اى رهسپار نمی‌گردند تا در دين آگاهى پيدا كنند و قوم خود را ـ وقتى به سوى آنان بازگشتند ـ بيم دهند، شاید كه آنان [از كيفر الهى‌] بترسند؟

بنابراین، باید مؤمنان تقسیم کار کنند، عده‌ای برای جهاد نظامی کوچ کنند و عده‌ای برای جهاد علمی. گروهی که برای جهاد علمی می‌روند با این هدف می‌روند که وقتی بازگشتند مردم را انذار و راهنمایی کنند و آنها را از شرّ وسوسه‌های شیاطین جن و انس نجات دهند، پس کوچ کردن برای دین‌شناسی، مقدمه دلیل رشاد شدن است.

ارزش کار مجاهدان علمی که با این هدف کوچ می‌کنند، کمتر از تلاش رزمندگان جهاد عملی نیست، کما اینکه امیر مؤمنان(علیه‌السلام) طبق نقل می‌فرماید:

الشّاخِصُ في طَلَبِ العِلمِ كَالمُجاهِدِ في‌ سَبيلِ‌ اللّهِ‌[3] .

رهسپار در جستجوى دانش، مانند مجاهد در راه خداست.

و حتی بر اساس روایتی که در جلسه قبل خواندیم، ارزش جهاد علمی بیش از جهاد عملی است، زیرا دفاع در جبهه فرهنگی زمینه‌ساز پیروزی در جبهه نظامی با دشمن خارجی و تداوم دستاوردهای آن است.

[۱] الصحيفة السجّاديّة، الإمام زین العابدین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ)، الدعاء ۲۰.

[۲] سوره توبه، آیه۱۲۲.

[۳] روضة الواعظين و بصیرة المتعظین، الفتال النیسابوری (۵۰۸ ق)، ص۱۰.