پیوند معارف وحیانی و تجربه بشری در اسلامی‌سازی علوم انسانی در اندیشه‌های آیت الله ری شهری

حجت‌الاسلام والمسلمین استاد محمدتقی سبحانی، رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام پژوهشگاه قرآن و حدیث در آیین نکوداشت اندیشه های کلامی آیت الله ری شهری (ره) که به همت انجمن کلام اسلامی حوزه و با مشارکت و همکاری پژوهشگاه قرآن و حدیث، دانشگاه تهران و با همکاری برخی از مراکز و مؤسسات علمی و آموزشی قم برگزار شد در تبیین رویکرد علمی و اندیشه‌ها و روش شناسی آیت الله ری شهری گفت: با توجه به تجربه چهل‌ساله پس از انقلاب اسلامی در مسیر اسلامی‌سازی علوم، یکی از گونه‌ها و رویکردهای مهم در این حوزه، رویکردی است که از دستگاه علمی مرحوم آیت‌الله ری‌شهری نشات می‌گیرد؛ رویکردی که اسلامیت علوم را در پیوند تنگاتنگ با منابع وحیانی می‌داند و باور دارد بدون بهره‌گیری از معارف وحیانی نمی‌توان دانش انسانیِ مستقل تولید کرد.

وی اظهار داشت: در عین حال این دیدگاه، مخالف نگاه انزواگرایانه‌ای است که تصور می‌کند می‌توان صرفاً از متن قرآن و روایات، علوم انسانی را استخراج کرد.

ایشان تصریح کرد: مرحوم آیت الله ری‌شهری بر ضرورت تعامل میان تجربه‌های بشری و معارف وحیانی باور داشت و تأکید می‌کرد باید نقطه ارتباط درستی میان این دو منبع برقرار شود تا بتوان به تولید علم انسانی مبتنی بر وحی دست یافت؛ دانشی چون روان‌شناسی اسلامی و جامعه‌شناسی اسلامی.

استاد حوزه علمیه قم افزود: در دارالحدیث، این نحوه اندیشیدن در زمینه‌هایی چون اخلاق، روان‌شناسی و کلام جریان یافته است. اگرچه برخی گروه‌ها همچون جامعه‌شناسی و اقتصاد در دوره‌ای تعطیل شده‌اند، اما نیت و جهت‌گیری مرحوم ری‌شهری همواره پایدار بوده است؛ یعنی تلاش برای تولید علوم انسانی متکی بر وحی.

ایشان با اشاره به اهمیت بازشناسی دانش کلامی شکل‌گرفته در دارالحدیث گفت: دانش کلام ویژه‌ای در حال شکل‌گیری است که باید اصول و روش‌شناسی آن را بازشناخت. هرچند هنوز به مرحله‌ی پیاده‌سازی الگوی کامل روش‌شناسی نرسیده‌ایم، اما حرکت علمی دارالحدیث می‌تواند در آینده نزدیک زمینه‌ساز تولید نظریه‌های نو در کلام اسلامی باشد و سهم مهمی در توسعه این دانش ایفا کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین استاد سبحانی با بیان ویژگی های خاص حاکم در جریان فکری آیت الله ری شهری گفت: ایشان منابع وحیانی در بیان حقایق را مستقل می دانست و کشف جزئیات از قرآن و سنت ما را به حقایق جزئیات می رساند.

وی گفت: در آثار و اندیشه مرحوم آیت الله ری شهری می توان معارف قرآن و حدیث را پیوسته و یکپارچه دید. ایشان حتی از روایات اهل سنت استفاده کرده و آن را از میراث نبوی جدا ندانستند که البته آیت الله بروجردی نیز اینچنین عقیده ای داشتند.

ایشان افزود: در اندیشه آیت الله ری شهری معارف وحیانی و معارف حدیثی کاملا جنبه کاربردی دارد و در حل مشکلات اجتماعی باید در صحنه عمل از آن کمک بگیریم. آیت الله ری شهری موضوع جدیدی نبود که درباره اش آثاری را تدوین نکنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین استاد سبحانی ضمن قدردانی از اساتید حاضر در نشست، ابراز امیدواری کرد با تداوم این مسیر، شاهد گسترش تفکر کلامی و نظریه‌پردازی مبتنی بر معارف وحیانی در حوزه‌های علمیه باشیم.

شایان ذکر است آیین نکوداشت اندیشه های کلامی آیت الله محمد محمدی ری شهری (ره) به همت انجمن کلام اسلامی حوزه و با مشارکت و همکاری پژوهشگاه قرآن و حدیث، دانشگاه تهران و با همکاری برخی از مراکز و مؤسسات علمی و آموزشی قم و با سخنرانی حجج اسلام و المسلمین آقایان؛ استاد محمدتقی سبحانی، استاد عبدالهادی مسعودی، استاد رضا برنجکار، استاد علی راد و استاد سیدمحمدکاظم طباطبایی در روز پنجشنبه 22 آبان ماه 1404 از ساعت 8:30 تا 11 در سالن همایش انجمن های علمی حوزه برگزار شد.